مرۆڤی باڵا، کوڕ و زەکەری دایک

(گرێی پیاوی مێ، گرێی ژنی نێر)

بەنی ئیسرائیل لە دەست و بازوی موسا وێنای خوایان دەکرد.

باوک خوایە.

دایک باوکە.

"فرۆید"

باوکایەتی هێشتنەوەی منداڵە هاوشێوەی ژن (مێ/فالۆس/ئەوەی نییەتی) بە خەساوی لە بەردەم خۆیدا، هەتا لە هیچ پانتاییەکی ئەو ڕۆڵی باوکبونی (خوایەتی/باڵایی) تێدا دەگێڕێ، کوڕەکەی لەپاڵ ژنە خەساوەکەی نەوێرێ هەمان ڕۆڵ بگێڕێتەوە. بە مانای دروستبونی باوک بە ترساندن و ترسیش ئەندامە ئایدیالییەکەی کوڕ یەکسان دەکاتەوە بە مێی ژنانە. لێرەدا هەرچەند بەبێ ئەم ترسەش لایەنی مێیانەکە (بۆ چێژکردن لە ژێردەستەیی/مازۆخیزم) وەک نێرییەکەی لە کوڕدا هەیە، بەڵام ترسەکە بۆ یەکسانبونەوەی بەلای دایکی پاڵی دەدا.

لێرەوەیە کوڕ ناچارە، بۆ درێژەدان بە نەوێرانەکەی، بە نەبون بە باوکەکەی، بە مانەوەی لەناو منداڵییەکەی، خۆی لە پەنا دایکیدا بنێ و بشارێتەوە، ئەوەش مانەوەیەتی لەسەر ئەو حاڵەتی گەمژەییەی (بێهۆش لە خەساوی) مامەڵەی شێوەی شتەکان و توانای چونە قوڵایی نییە، کە دایک بەهۆی سۆزپێدانێکی هەڵخەڵەتێنەر لێی ناگەڕێ بچێت، بەوەی دایکیش بە پێچەوانەی باوک ئەو باوەشە بەسۆزە نییە و ئەویش لە ناوەڕۆکدا هەر باوکەکەیە (دایک باوکە)، کەچی ئەم بەلاڕێدابردنەی بۆ ئەوەی بە ئاشکرابونی ناوەوەی، ئەو جادوی دایکایەتییە بەتاڵ نەبێتەوە، ژنێکە حەزی لە باڵادەستی مێردەکەیەتی (فالیک/ئەوەی هەیەتی/خەسێنەر) بەسەریدا و لە باوەشی بچوک ببێتەوە و لە زێیەوە بخەسێنرێت.

لەبەرئەوەی زانینی کوڕ بەم حەز و ناوەڕۆکە، دەبێتە مایەی بەتاڵبونەوەی جادوەکەی (تێپەڕاندنی/خەساندنی) دایک و بەتەنیا مانەوەی، واتا تێپەڕاندن و بێباکونی کوڕەکەی بە هەمان شێوەی مێرد (باوک) لە بەرانبەر خەساوێکدا. بەوەدا دایک بەم تێپەڕبونەی کوڕ هیچی بەدەستەوە نامێنێ لە بەردەم بۆشایی تێپەڕبونی باوک(مێرد)دا ڕایبگرێ و بەرانبەری بوەستێنێتەوە.

ئەوەیە بۆ تێنەپەڕین هەمیشە دایک درێژە بە لەپەناخۆنان و خەساندنەوەی کوڕ دەدا، ئەوکاتەی کوڕیش لەبەر چێژی هۆمۆسێکسواڵیتەی ناڕاستەوخۆ و ئەزمونکردنی (زەکەری ئایدیالی دایک) بەسەرخۆیدا، خۆی لە گەمژەییەکەی (بارکراوە بەسۆز و تەئویلاتی ئەخلاقی باو) دەهێڵێتەوە، ئەم دایکپەرستییەی لێ دەبێ بە خواپەرستی، کە هەڵگرە بە ویستی خۆلەباوەشنان و لستنەوەی، دواجار بونی بە کۆیلەیەک.

ئەم کۆیلەیەش دایک دروستی ناکا، بەرهەمی باوکە وەک ئەویترێکی گەورە و خوایەکی نێر، چونکە دایک بۆ چێژپێدان بە فالۆسییەکەی (زێ) کۆیلەی (فالۆس/ئەوەی نییەتی) یەکسان بەخۆی ناوێ، پیاوی ڕاستەقینە (Realman)ی دەوێت، بەو مانایەی دایک لەبەر بەمێکردنی نێردا، ئەوەندەی چێژ لە مێبون و بەشدانی زێی (دەرچون لە ڕۆتین/نوێبونەوە/وەک بۆسەیەکیش)، لە نێربون و هۆمۆسێکسواڵیتەی ناڕاستەوخۆ ناکات، جارێکی تر ئەوە لە تێپەڕیوی باوکەمێردە دوچاری ئەم جۆرە چێژکردنە وەک شوێنگرەوەیەک و بونەوە بە باوکی، مێردایەتی (باوکایەتی) بەسەر کوڕە مێیەکەیدا (ژنەکەیدا) دەکات.

کەواتە دایک ئەم کوڕە خەساو و کۆیلەیەی (بە شێوە سۆزی پێدەدا) بە ناوەڕۆک خۆشی لێی نایێ، چونکە دەزانێ ترسنۆک و ژێردەستەیەکە بەزەیی پێدا دێتەوە، بوێری کوشتنی باوک و بون بە پیاوێکی باڵادەست (مێرد/خاوەندار) و ڕاستەقینەی نییە، بتوانێ بەشێوەیەکی نالەشفرۆشانە چێژ بە زێ بدا (بخەسێنێ) وەک خاوەندارییەتی لێ کردنێک (ئیرەیی لێکردنی توند)*، ئەو گرێیەی بە لەدەستدانی زێیەوە (لەتێپەڕبونی باوک/مێردەوە) پێ هەڵوەشێنێتەوە، کاتێک مێردەکەی (باوک) بە تێپەڕکردن (خەساندن) وەک کوڕەکەی بۆ ئەویشی دروستکردوە، دواجار بەسەر ئەویشدا بۆتە خوا.

بەوەدا ئامانجی فالۆس (مێ/زێ) دەردەکەوێ، خۆتێرکردن نییە بە ئەویتری گەورە (باوکخوا)، بە پێچەوانەوە بۆ وشککردن و سڕینەوەیەتی بە ڕێی زێیەوە (بۆ یەکسانکردنەوەی بە مێ)، بۆ کوشتنی ئەویتری باوکخوا و بونەوەیەتی بە باوکخوایەکی تر (بون بە خاوەن زەکەری ئایدیالی دایک) و ژێردەستەکردنی هەموان نێرەکان، بۆ هەڵوەشاندنەوەی گرێی باوکخوایەتی.

لێرەوەیە مرۆڤی باڵای نیچەیی (تاکگەرا/حاڵەتی سێیەم/پیاوی ڕاستەقینە) بۆ ئەم دایکە خاوەن زەکەرە ئایدیالییە (مەعشوقە) گرێیە، بە تاکگەراییەکەی پیاوە ئاساییەکانی (بەژنبون/مێبون) بێبایەخ و ئەوی بێ مێرد (بێ زێ) هێشتۆتەوە، کردوییەتی بە مێردیش (وەکئەوەی ڕەگەزی پێ گۆڕی بێت) بەسەر ئەوانیترەوە. لەکاتێکدا هەردەم لە چاوەڕوانی چالاکبونەوەی زێیەکەیی و تێرکردنی فالۆسییەکەیەتی بە مرۆڤی باڵا وەک خوایەک و بەوەدا بیخاتە بۆسەوە (بۆ کۆیلەکردن و یەکسانکردنەوەی بە پیاوە مێبوەکانی تر)، مرۆڤی باڵاش ئەو ئۆرفیۆس و خوایە (گۆدۆ) تێپەڕیوەیە ناگەڕێتەوە، ئەویدیکەی ناسیوە (ناسین تێپەڕکردنە، خەساندنە.) و پێی دۆزەخە (تاکگەرایی)٠ سەرئەنجام ئەم چاوەڕوانییە دەبێ بە (عەشق) و داخێکی تراژیدی بۆ لەناوچونێکی تراژیدیایی.

وەکچۆن لە کۆتاییدا ئۆرفیۆسیش ئەو گۆدۆ(خوا)یە فریادڕەسە خەسێنەرەی دەبو بێ و نەهات، ئەو هونەرمەندە فەیلەسوفە ناسۆزەکییە تاکگەرایەی دەبو وەک نێرەکانی تر بە مێ و ناهۆشەکی (فالۆس/گەمژە) ببێ و نەبو، ئەو مرۆڤە باڵایەی دەبو یەکسان ببێتەوە بە مێگەل و بەباڵایی (فالیک/هۆشەکی) مایەوە، ژنەکان ئەوانەی لێیان ببو بە گرێی زێیان کوشتییان.

                                                          

* ئیرەیی کوڕانە لە دایک نەرمییەکی لە خەسانەوە تێدا (بەو پەسەندکردنە ڕواڵییەتییەی لە بێ دەسەڵاتی، کە دایکی لەلایەن باوکییەوە خەسێنراوە، ئەویشی پێخەساوە)، بە بەراورد بە ئیرەیی باوکانە (مێردانە)، ئیرەییەکەی توندە بەسەر ژنەهاوسەرە(دایکی کوڕە)کەی وەک خاوەن موڵک و شەڕەفێک.

هیوا سەعید